Spis treści
Spis treści
Kolagen to najliczniej występujące białko w ludzkim ciele, które odgrywa kluczową rolę jako podstawowy budulec tkanki łącznej. Tworzy on strukturę między innymi dla kości, mięśni, ścięgien, więzadeł, chrząstek i naczyń krwionośnych.
Kolagen stanowi około 70% białek budujących naszą skórę i tkankę łączną. W skórze właściwej – jej bogatej w kolagen warstwie – pomaga on utrzymać prawidłową strukturę, nawodnienie i elastyczność. Wspiera również zdrowe stawy, zapewniając im wytrzymałość, odpowiednią zawartość wody, prawidłowe funkcjonowanie i ruchomość.
Poziom kolagenu w organizmie naturalnie zaczyna spadać po 35. roku życia. Główną przyczyną jest zmniejszona aktywność fibroblastów – komórek odpowiedzialnych za jego produkcję. Proces ten mogą przyspieszać niedobory składników odżywczych (takich jak białko, witamina C, cynk, magnez i witaminy z grupy B) oraz czynniki związane ze stylem życia: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV czy dieta bogata w cukier i uboga w antyoksydanty.
Utrata kolagenu prowadzi do widocznych skutków – skóra traci elastyczność i pojawiają się na niej zmarszczki, a w stawach może pojawić się ból i ograniczenie ruchomości. Suplementacja pomaga, dostarczając organizmowi niezbędnych "cegiełek" do syntezy i odbudowy jego własnych zasobów kolagenu.
Liczne dowody naukowe wskazują, że suplementacja peptydów kolagenowych – zazwyczaj w dawkach od 3 do 5 gramów dziennie – stanowi cenne wsparcie odżywcze dla skóry, włosów, stawów i tkanki łącznej.
Wszystkie te zastosowania zostaną szczegółowo omówione w dalszej części.
Chociaż większość osób w celu poprawy wyglądu i zdrowia skóry sięga po preparaty działające miejscowo, coraz większą popularność zyskuje koncepcja dbania o „piękno od wewnątrz”. To właśnie w tej dziedzinie kluczową rolę odgrywają peptydy kolagenowe. Badania kliniczne dowodzą, że ich suplementacja przynosi liczne korzyści dla skóry. Wykazano, że doustne przyjmowanie peptydów kolagenowych, zazwyczaj w dawce 3-5 gramów dziennie przez sześć miesięcy, wykazuje silne działanie przeciwstarzeniowe, przyczyniając się do spłycenia zmarszczek i poprawy ogólnego wyglądu cery.6-10
Główną przyczyną powstawania zmarszczek jest utrata kolagenu. Proces ten wynika zazwyczaj z dwóch nakładających się na siebie czynników: nagromadzonych z czasem uszkodzeń struktury kolagenowej w skórze oraz naturalnego spadku jego produkcji związanego z wiekiem. Szczegółowe przeglądy badań klinicznych prowadzą do jednoznacznego wniosku: doustna suplementacja peptydami kolagenowymi jest skuteczną metodą w walce z typowymi oznakami starzenia się skóry.10
Dodatkowo, oprócz suplementacji peptydów kolagenowych, zaleca się przyjmowanie krzemionki w wysoce biodostępnej formie (stabilizowany choliną kwas ortokrzemowy [CHOSA] lub BioSil®), ponieważ stymuluje ona fibroblasty skórne do zwiększonej produkcji kolagenu. Badania kliniczne z użyciem preparatu Biosil® wykazały imponujące rezultaty u kobiet (w wieku 40-65 lat) z oznakami fotouszkodzeń i przedwczesnego starzenia się skóry. U uczestniczek przyjmujących 10 mg preparatu dziennie zaobserwowano poprawę w spłyceniu drobnych zmarszczek o 30%, wzrost elastyczności skóry o 55% oraz znaczną redukcję łamliwości włosów i paznokci.11
Kolagen jest podstawowym budulcem mocnych i zdrowych paznokci. Ich osłabienie, łamliwość lub niezdrowy wygląd mogą świadczyć o zbyt niskim poziomie kolagenu. Wykazano, że suplementacja peptydów kolagenowych w dawce 5 gramów dziennie przynosi znaczącą, odczuwalną poprawę kondycji paznokci już po 28 dniach stosowania.12 W badaniu z 2017 roku suplementacja 2500 mg peptydów kolagenowych przełożyła się na przyspieszenie tempa wzrostu paznokci o 12% oraz zmniejszenie liczby złamań o 42%.13 Co więcej, aż cztery na pięć badanych osób potwierdziło ogólną poprawę wyglądu swoich paznokci.
Badania wskazują, że peptydy kolagenowe mogą wspierać wzrost zdrowszych i mocniejszych włosów. W jednym z badań, przeprowadzonym na grupie 40 kobiet w wieku 38-50 lat, uczestniczkom podawano suplement zawierający 5 g peptydów kolagenowych, witaminy C i E, biotynę oraz kwas hialuronowy. W celu oceny intensywności wypadania włosów, uczestniczki czesały je przez 60 sekund, po czym przeszkolony personel liczył i zapisywał liczbę utraconych w tym czasie włosów. Wyniki pokazały, że po 56 dniach suplement diety oparty na peptydach kolagenowych zredukował liczbę wypadających włosów o 28%.14
Utrata kolagenu w tkance stawowej może przyczyniać się do degeneracji chrząstki oraz innych elementów stawu. Liczne dowody naukowe wskazują, że suplementacja peptydów kolagenowych może pomóc w poprawie struktury stawów, zwiększeniu ich zakresu ruchu i elastyczności oraz ogólnym komforcie funkcjonowania. Kompleksowa metaanaliza 11 badań klinicznych z podwójnie ślepą próbą i kontrolą placebo wykazała, że suplementacja peptydów kolagenowych przyniosła znaczącą poprawę funkcjonowania stawów oraz złagodzenie odczuwanego w nich dyskomfortu.15 W kilku z tych badań, dla osiągnięcia pozytywnych efektów, stosowano dawkę 10 gramów dziennie.16
Utrata macierzy kolagenowej jest jednym z głównych czynników prowadzących do osteoporozy – stanu charakteryzującego się ubytkiem zarówno składników mineralnych, jak i kolagenu w tkance kostnej. Osteoporoza wiąże się ze zwiększonym ryzykiem złamań, zwłaszcza w obrębie biodra i kręgosłupa. Do jej czynników ryzyka zalicza się palenie tytoniu, niedobór witaminy D i/lub K2, siedzący tryb życia oraz wiek powyżej 65 lat u kobiet.
Badania na modelach zwierzęcych sugerują, że kolagen może przyczyniać się do zwiększenia wytrzymałości i gęstości kości. Aby to zweryfikować u ludzi, naukowcy ocenili efekty 12-miesięcznej suplementacji 5 g peptydów kolagenowych w porównaniu z placebo. Wyniki wykazały, że w grupie przyjmującej kolagen, w porównaniu z placebo, wzrosła gęstość mineralna kości (BMD) kręgosłupa oraz szyjki kości udowej. Po roku badania odnotowano wzrost BMD odpowiednio o 8% dla kręgosłupa i 4% dla szyjki kości udowej. Są to rezultaty o dużej istotności. W grupie suplementującej kolagen zaobserwowano również poprawę markerów kościotworzenia, co wskazuje na nasilenie procesów budowy i ograniczenie degradacji tkanki kostnej.17
Kolagen, zarówno w formie bulionu kostnego, jak i peptydów, jest coraz częściej polecany jako wsparcie dla zdrowia jelit. Główną tego przyczyną jest wysoka zawartość aminokwasu – glutaminy. Jest ona wykorzystywana jako źródło energii dla komórek wyściółki jelitowej, a także wspiera rozwój prozdrowotnych bakterii. Nic więc dziwnego, że suplementacja glutaminy wykazuje znaczące korzyści w postaci zmniejszenia przepuszczalności jelitowej, znanej szerzej jako zespół nieszczelnego jelita.18
Peptydy kolagenowe mogą wspierać zdrowie metaboliczne i pomagać w kontroli poziomu cukru we krwi. Niedawno opracowano nowy peptyd kolagenowy (Nextida® GC), uzyskany poprzez skoncentrowanie frakcji, które stymulują wydzielanie glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1). Jest to związek hormonopodobny, uwalniany przez komórki jelit w odpowiedzi na spożyty pokarm. Działanie GLP-1 w organizmie polega na usprawnieniu odpowiedzi insulinowej, lepszej kontroli poziomu cukru we krwi oraz zwiększeniu uczucia sytości.
Nextida® GC zawiera frakcje peptydów kolagenowych, które łączą się z komórkami produkującymi GLP-1 (tzw. komórkami L), aby nasilić jego wytwarzanie i wydzielanie. Działanie to potwierdzono w badaniach in vitro oraz w badaniach przedklinicznych na myszach. Z kolei badanie kliniczne z udziałem ludzi wykazało, że Nextida® GC w dawkach 5 g i 10 g jest w stanie obniżyć poposiłkowy poziom glukozy nawet o 42%, najprawdopodobniej właśnie poprzez zwiększoną produkcję GLP-1. Wskazuje to, że przyjmowanie tej formy peptydów kolagenowych przed posiłkiem może skutecznie wspierać kontrolę glikemii.19
Naukowcy zidentyfikowali co najmniej 28 rodzajów kolagenu, jednak to kolagen typu I stanowi aż 90% całego kolagenu w ludzkim organizmie. Poniżej znajduje się krótki opis pięciu głównych typów.
Suplementy kolagenowe występują w dwóch głównych formach: żelatyny oraz kolagenu hydrolizowanego (znanego również jako peptydy kolagenowe).
Żelatyna powstaje w wyniku denaturacji termicznej (podgrzewania) kolagenu pozyskiwanego ze skór, kości i chrząstek pochodzenia bydlęcego (wołowego), wieprzowego lub z ryb. Od wieków jest ona wykorzystywana jako produkt spożywczy oraz w medycynie tradycyjnej. Żelatyna stanowi również główny składnik wielu kapsułek (twardych i miękkich) oraz suplementów w formie żelek. Kolejnym jej popularnym źródłem jest bulion gotowany na kościach (tzw. rosół kostny).
Kolagen hydrolizowany (peptydy kolagenowe) powstaje w wyniku dalszego, enzymatycznego rozkładu żelatyny na krótkie łańcuchy aminokwasów. Peptydy na ogół przynoszą lepsze rezultaty niż żelatyna, ponieważ – jako mniejsze cząsteczki – są łatwiej trawione i wchłaniane, a następnie wykorzystywane przez fibroblasty do produkcji własnego kolagenu w organizmie.1,2 Peptydy kolagenowe cechuje również doskonała rozpuszczalność, co ułatwia ich stosowanie jako dodatek do napojów czy potraw. Innym cennym źródłem kolagenu jest błona skorupki jaja, która wspiera tkanki stawowe i zawiera kolagen typu I, V oraz X .3
Żelatyna | Peptydy kolagenowe | |
|---|---|---|
Stopień przetworzenia | Częściowo zhydrolizowana | W pełni zhydrolizowane |
Przyswajalność | Umiarkowanie przyswajalna | Łatwo przyswajalne |
Rozpuszczalność | Rozpuszcza się w gorących płynach i tężeje po schłodzeniu | Rozpuszczają się w gorących i zimnych płynach |
Typowe zastosowania | Gastronomia, wsparcie zdrowia jelit | Uroda, zdrowe stawy, wsparcie jelit |
Na rynku dostępnych jest wiele produktów określanych mianem „wegańskiego” kolagenu. T
Termin ten jest umowny, ponieważ kolagen jako białko występuje wyłącznie w organizmach zwierzęcych. W praktyce wegańskie formuły najczęściej dostarczają wolnych aminokwasów, połączonych w proporcjach identycznych z tymi, które występują w ludzkim kolagenie. Aminokwasy te można pozyskiwać w procesie fermentacji z użyciem drożdży (GMO lub non-GMO), a następnie precyzyjnie łączyć w skład odzwierciedlający budowę ludzkiego kolagenu. Koncepcja ich działania jest prosta: aby organizm mógł skorzystać z tradycyjnego suplementu, musi najpierw, przy pomocy enzymów, rozłożyć białko kolagenowe na pojedyncze, wolne aminokwasy. Wegańskie formuły omijają ten etap, dostarczając organizmowi gotowe „cegiełki” budulcowe, w precyzyjnie dobranych proporcjach, gotowe do naturalnej syntezy kolagenu.
W badaniu klinicznym oceniającym wpływ na zdrowie skóry, wegański produkt VeCollal® (wytwarzany z drożdży non-GMO) w dawce 5 gramów wykazał działanie porównywalne do 5 gramów peptydów kolagenu morskiego.⁵ W ciągu zaledwie 4-8 tygodni w grupie stosującej VeCollal® zaobserwowano znaczącą poprawę w zakresie spłycenia zmarszczek, zmniejszenia szorstkości skóry, wzrostu gęstości kolagenu oraz poziomu nawilżenia. Co istotne, rezultaty te były ogólnie lepsze od efektów uzyskanych w grupie przyjmującej peptydy kolagenu morskiego (w odniesieniu do grupy placebo).
Suplementacja kolagenem stała się popularnym podejściem do zwiększenia zawartości kolagenu w organizmie i pomocy w walce z utratą kolagenu związaną ze starzeniem się.
Przyszłość w dziedzinie suplementacji peptydami kolagenowymi rysuje się w jasnych barwach. Wynika to przede wszystkim z rosnącej liczby planowanych badań klinicznych, które dostarczą kolejnych dowodów na ich prozdrowotne działanie.
Niewątpliwie na rynku pojawiać się będą również kolejne produkty „nowej generacji”. Należy spodziewać się między innymi nowych form wegańskich i pozyskiwanych w zrównoważony sposób, a także specjalistycznych kompozycji peptydów, zaprojektowanych z myślą o ukierunkowanym działaniu na konkretne tkanki (np. skórę, stawy, mózg) lub funkcje organizmu (np. kontrolę glikemii, funkcje poznawcze, nastrój).
Referencje:
WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI:Celem niniejszej Strefy Zdrowia nie jest stawianie diagnoz...
Celem niniejszej Strefy Zdrowia nie jest diagnozowanie, leczenie ani udzielanie porad medycznych. Pokaż więcej. Treści zawarte w Strefie Zdrowia służą wyłącznie celom informacyjnym. W sprawie diagnozy lub leczenia należy konsultować się z lekarzem lub innym pracownikiem służby zdrowia. Informacji podanych w Strefie Zdrowia nie należy traktować jak substytutu porady medycznej od uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia. Twierdzenia dotyczące konkretnych produktów w Strefie Zdrowia nie zostały zatwierdzone do diagnozowania, leczenia lub zapobiegania chorobom.
