7 najlepszych suplementów diety dla dzieci

Kluczowe wnioski

• Najpierw fundament: Zbilansowana dieta, odpowiednia ilość snu i właściwa higiena to najważniejsze czynniki wpływające na zdrowie układu odpornościowego dziecka.
• Kluczowe suplementy: Najbardziej poparte dowodami suplementy dla odporności dzieci to witamina C, witamina D, cynk i probiotyki.
• Kiedy stosować: Suplementy mogą być szczególnie pomocne w okresie powrotu do szkoły, w miesiącach zimowych lub jeśli Twoje dziecko jest wybredne.
• Bezpieczeństwo jest kluczowe: Zawsze konsultuj się z pediatrą przed rozpoczęciem stosowania jakiegokolwiek nowego suplementu i wybieraj produkty opracowane specjalnie dla dzieci.

Wspieranie obrony immunologicznej

Silny układ odpornościowy jest ważnym czynnikiem w utrzymaniu zdrowia i rozwoju dzieci. Od klasy po plac zabaw, dzieci codziennie mają kontakt z wieloma nowymi bakteriami, wirusami i innymi drobnoustrojami. Kiedy ich układ odpornościowy działa tak, jak został zaprojektowany, pomaga im zwalczać przeziębienia, grypę i inne infekcje, dzięki czemu mogą rosnąć, uczyć się i cieszyć się pełnią życia. Ponieważ mechanizmy obronne dzieci wciąż się rozwijają, zapewnienie im odpowiedniego odżywiania i wsparcia kluczowymi suplementami diety może znacznie przyczynić się do budowania trwałego zdrowia.

Najlepsze suplementy diety dla dzieci

Rodzice mogą pomóc wzmocnić układ odpornościowy swoich dzieci za pomocą kluczowych suplementów diety. Oto siedem najlepszych:

1. Witamina A: witamina "przeciwzakaźna"

Witamina A lub retinol była pierwszą odkrytą witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, ale to nie jedyny powód, dla którego została nazwana "A". Jego nazwa wskazuje na jego właściwości "antyinfekcyjne". Witamina A ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i funkcjonowania komórek skóry i błon śluzowych, które działają jako pierwsze linie obrony przed infekcjami. 

Witamina A jest również niezbędna do prawidłowego funkcjonowania białych krwinek i wspomaga wiele działań układu odpornościowego, w tym funkcjonowanie grasicy, zwalczanie nowotworów i odpowiedź przeciwciał. Witamina A jest szczególnie ważna w walce z wirusami. 

Na przykład stwierdzono, że niższy poziom witaminy A sprawia, że ludzie są znacznie bardziej podatni na wirusowe infekcje dróg oddechowych. Ponadto istnieją znaczące dowody naukowe wskazujące, że suplementacja witaminy A u dzieci przynosi znaczące korzyści w poprawie funkcji odpornościowych u dzieci podczas infekcji wirusowej. 

Wykazano, że suplementacja witaminą A ma kluczowe znaczenie dla poprawy zdrowia dzieci mieszkających w wielu częściach świata.¹

2. Cynk: "strażnik" odporności

Cynk jest określany jako "strażnik" odporności, ponieważ jest bezpośrednio zaangażowany w tak wiele aspektów funkcji odpornościowej. Gdy poziom cynku jest niski, odporność znacznie spada z powodu gwałtownego spadku poziomu specyficznych białych krwinek zwalczających wirusy, a także spadku kluczowych aktywatorów układu odpornościowego i hormonów z grasicy, głównego gruczołu kontrolnego układu odpornościowego.

 Cynk może również działać bezpośrednio przeciwko niektórym wirusom, takim jak te wywołujące przeziębienie. Co więcej, cynk ma również kluczowe znaczenie dla zdrowej wyściółki układu oddechowego i przewodu pokarmowego, a także prawidłowego wchłaniania składników odżywczych przez przewód pokarmowy. Jeśli cynk nie występuje w wystarczających ilościach, cały układ odpornościowy jest osłabiony, a ryzyko infekcji dramatycznie wzrasta.^3-5

Cynk jest dostępny w wielu formach, w tym w tabletkach, kapsułkach i pastylkach do ssania. 

3. Witamina C: klucz do odporności

Witamina C jest kluczowym suplementem diety, o którym większość ludzi myśli, gdy myślą o "wsparciu odporności", zwłaszcza gdy mają do czynienia z przeziębieniem.

Podobnie jak inne niezbędne składniki odżywcze, witamina C ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania układu odpornościowego. Witamina C ma kluczowe znaczenie we wspieraniu fizycznych barier chroniących przed infekcjami, takich jak nasza skóra i błony śluzowe. A witamina C dosłownie pobudza białe krwinki do atakowania intruzów i wzmacnia przeciwwirusowy związek interferonu w organizmie. Wspomaga również produkcję przeciwciał i wydzielanie hormonów z grasicy.⁶ 

Podobnie jak cynk, witamina C może wspomagać mechanizmy obronne organizmu przed wirusami, co jest jednym z powodów, dla których jest stosowana w walce z przeziębieniem. Podczas infekcji lub pod wpływem jakiegokolwiek stresu zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta. Spadek poziomu witaminy C spowodowany stresem jest jednym z powodów, dla których ludzie są bardziej podatni na przeziębienie podczas stresujących wydarzeń lub sytuacji.⁷

Witamina C jest dostępna we wszystkich formach suplementów diety, z wieloma produktami przeznaczonymi specjalnie dla niemowląt i dzieci. 

4. Witamina D: wsparcie dla kości i układu odpornościowego

Chociaż Witamina D może być wytwarzana w naszej skórze pod wpływem promieniowania UV ze słońca i żywności, takiej jak wzbogacone produkty mleczne i tłuste ryby, przyjmowanie suplementu witaminy D3 jest ważne dla zapewnienia odpowiedniego poziomu, szczególnie u dzieci. I to nie tylko dla ich układu odpornościowego, ale także dla zdrowia kości. 

Wykazano, że witamina D3 wywołuje szeroki zakres efektów wzmacniających odporność. Kilka dużych badań wykazało, że osoby z wyższym poziomem witaminy D3 we krwi, a także osoby przyjmujące witaminę D3 jako suplement mają zmniejszony wskaźnik infekcji wirusowych dróg oddechowych.^8,9 

W metaanalizie opublikowanej w British Medical Journal, dane z 25 randomizowanych, kontrolowanych badań z udziałem łącznie 11 321 uczestników, w wieku od niemowląt do osób w wieku 95 lat, wykazały, że u osób z niskim poziomem witaminy D3 we krwi, które przyjmowały suplement D3, spowodowało to 70% spadek infekcji dróg oddechowych.⁸ 

Zalecenia dotyczące dawkowania: 

• Dla dzieci w wieku poniżej 5 lat zalecam około 50 IU na funt dziennie.
•  Dla dzieci w wieku od 5 do 9 lat zalecam 2000 IU dziennie. Dla dzieci w wieku od 9 do 12 lat zalecam 2500 IU dziennie.
• W przypadku dzieci w wieku powyżej 12 lat zalecam dawkę dla dorosłych wynoszącą od 2000 do 5000 IU dziennie. 

5. Kwasy tłuszczowe omega-3: podstawa błon komórkowych

Długołańcuchowe kwasy tłuszczowe omega-3 EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy) znajdujące się w rybach i suplementach oleju z alg odgrywają ważną rolę w kształtowaniu funkcji odpornościowych dzieci. 

Ich podstawową funkcją są składniki błon komórkowych. DHA i EPA funkcjonują w błonach białych krwinek (limfocytów T, limfocytów B, makrofagów), poprawiając sygnalizację komórkową i komunikację. Ta podstawowa funkcja pozwala komórkom odpornościowym reagować bardziej efektywnie w razie potrzeby. Pomagają również białym krwinkom w tworzeniu skutecznych przeciwciał i komórkowych odpowiedzi immunologicznych. I upewnić się, że odpowiedź immunologiczna jest zrównoważona. EPA i DHA są również ważne w regulowaniu stanów zapalnych, co jest ważne w ochronie przed uszkodzeniem tkanek. Równowaga ta jest szczególnie ważna u dzieci, które wciąż rozwijają tolerancję na ekspozycję na nowe drobnoustroje i zagrożenia środowiskowe.¹⁰

Wstępne badania przeprowadzone na dzieciach pokazują, że wyższe spożycie kwasów omega-3 wiąże się z mniejszą liczbą infekcji dróg oddechowych, a także mniejszą częstością występowania alergii. Wyniki te podkreślają znaczenie EPA i DHA w regulacji funkcji odpornościowych.^10,11

Dla dzieci, oto moje zalecenia dotyczące dziennego spożycia:

• Dzieci w wieku 0-2 lat: 200-300 mg/dzień (co najmniej 100 mg DHA) 
• Dzieci 2-6 lat: 200-300 mg/dzień (≥60% EPA) 
• Dzieci w wieku 6-12 lat: 500-1,000 mg/dzień (≥60% EPA)
• Dzieci > 12 lat: 1,200-2,000 mg/dzień (≥60% EPA)

6. Probiotyki: bohater zdrowia jelit

Czy wiesz, że ponad siedemdziesiąt procent układu odpornościowego znajduje się w przewodzie pokarmowym człowieka? 

Probiotyki to pożyteczne bakterie, drożdże i inne mikroorganizmy, które zamieszkują ludzki przewód pokarmowy. Probiotyki mogą być pomocne w promowaniu zdrowia "mikrobiomu", czyli zbioru materiału genetycznego drobnoustrojów, które żyją w naszych ciałach. Ludzki mikrobiom jelitowy odgrywa ogromną rolę w ogólnym zdrowiu, zwłaszcza w funkcjonalnej zdolności naszego układu odpornościowego.

Suplementy probiotyczne zawierają bezpiecznie liofilizowane żywe formy pożytecznych bakterii lub drożdży w kapsułkach, płynach lub żywności. Suplementy te zostały szeroko przebadane pod kątem ich zdolności do wspierania funkcji odpornościowych, zwłaszcza w dzieciństwie. Ich korzyści w dużej mierze wynikają z interakcji z mikrobiomem jelitowym, który odgrywa kluczową rolę w regulacji układu odpornościowego. Suplementy probiotyczne wspierają również zdrowie układu odpornościowego, wzmacniając barierę jelitową, równoważąc reakcje immunologiczne, zwiększając produkcję przeciwciał i zmniejszając ryzyko infekcji. Korzyści są specyficzne dla szczepu, przy czym gatunki Lactobacillus i Bifidobacterium są najczęściej badane pod kątem efektów immunologicznych.^12-14 

Wielu producentów probiotyków oferuje produkty opracowane z myślą o dzieciach, a także dla określonych grup wiekowych i płci lub innych wskaźników. Pomyślne wyniki są najczęściej osiągane przy przyjmowaniu od 5 do 20 miliardów żywych organizmów dziennie. Zaleca się stosowanie suplementów probiotycznych z określonymi szczepami, które zostały przetestowane w badaniach klinicznych na ludziach.

7. Beta-glukany z drożdży: potężne wsparcie dla białych krwinek .

Beta-glukany to polisacharydy typu błonnikowego (cukry złożone) występujące w wielu różnych źródłach. Beta-glukan z drożdży, zwłaszcza drożdży piekarskich (Saccharomyces cerevisiae), różni się strukturalnie od beta-glukanów z innych źródeł, takich jak te znajdujące się w owsie i jęczmieniu, a także grzybach leczniczych, takich jak maitake i reishi. 

Główne korzyści zdrowotne beta-glukanu z drożdży dotyczą układu odpornościowego. W szczególności, ludzkie białe krwinki mają na powierzchni swoich komórek miejsca receptorowe dla beta-glukanu z drożdży. I podobnie jak zamek w drzwiach otwiera się tylko za pomocą odpowiedniego klucza, te miejsca receptorowe są specyficzne dla strukturalnego składu beta-glukanu drożdży. Kiedy beta-glukan drożdży wiąże się z receptorem, aktywuje białe krwinki w bardzo specyficzny sposób, pomagając zwalczać organizmy inwazyjne. Dosłownie dziesiątki tysięcy badań naukowych udokumentowało niesamowite sposoby, w jakie te naturalne związki są w stanie aktywować białe krwinki w bardzo bezpieczny i kontrolowany sposób.

Badania kliniczne na ludziach potwierdziły, że efekty te przynoszą pozytywne rezultaty. W ponad dwudziestu badaniach klinicznych z podwójnie ślepą próbą wykazano, że beta-glukan z drożdży w dawce 500 mg dziennie, zwykle przyjmowany w dawce 250 mg dwa razy dziennie, wywiera wiele efektów przydatnych w zapobieganiu infekcjom górnych dróg oddechowych (przeziębieniom i grypie). Dla dzieci oznacza to mniej opuszczonych dni szkolnych. A jeśli już złapią przeziębienie, jego objawy są zwykle łagodniejsze w porównaniu z dziećmi z grupy placebo.¹⁵

Zrozumienie układu odpornościowego

Układ odpornościowy jest główną siecią obronną organizmu, która pomaga chronić dzieci przed zachorowaniem. Składa się z wielu części, w tym białych krwinek, skóry i błon śluzowych, jelit, węzłów chłonnych i wyspecjalizowanych gruczołów, takich jak grasica i śledziona. Razem ten system komponentów tworzy tarczę, która rozpoznaje i reaguje na wirusy, bakterie i innych szkodliwych najeźdźców. 

Zdrowy układ odpornościowy nie tylko pomaga dzieciom zwalczać infekcje, ale także zapamiętuje wcześniejsze ekspozycje, dzięki czemu organizm może zareagować szybciej, gdy następnym razem napotka ten sam organizm zakaźny. 

Jak działa układ odpornościowy?

Istnieją dwie różne części układu odpornościowego: wrodzona i adaptacyjna. 

Wrodzony układ odpornościowy jest pierwszą linią obrony. Obejmuje bariery, takie jak skóra, kwas żołądkowy i szybko działające komórki odpornościowe, które atakują najeźdźców. Wrodzony system jest niespecyficzny, co oznacza, że zabija wszystkie zagrożenia, nie biorąc pod uwagę, czym one są. Doskonałym przykładem wrodzonej odporności jest nasz kwas żołądkowy. Jest to mechanizm obronny. Jeśli bakteria, wirus lub pasożyt zostaną połknięte, kwas żołądkowy ma za zadanie natychmiast je zniszczyć.¹

Jeśli organizm ominie pierwszą linię obrony, do akcji wkracza adaptacyjny układ odpornościowy. Ta część systemu wytwarza wyspecjalizowane komórki i przeciwciała, które celują w konkretny zarazek i budują "pamięć", dzięki czemu jeśli dziecko zostanie narażone na ten sam organizm zakaźny w przyszłości, może go szybko wyeliminować.

Uwagi końcowe

Często mówi się, że uncja zapobiegania jest warta funta leczenia. Jeśli chodzi o zwalczanie infekcji, zwłaszcza przeziębienia, istnieje mnóstwo badań, które pokazują, że wzmocnienie funkcji odpornościowych za pomocą któregokolwiek z tych siedmiu najlepszych suplementów może być pomocne. I nie ma absolutnie żadnej szkody w łączeniu niektórych lub wszystkich tych suplementów, aby zmaksymalizować wsparcie immunologiczne dla dziecka.

Jeśli dziecko złapie przeziębienie, istnieje wiele innych suplementów diety, które mogą pomóc. Najważniejszym z nich jest europejski czarny bez  (Sambucus nigra). (Sambucus nigra), który jest bogaty w związki znane jako antocyjany, które są odpowiedzialne za jego głęboki, ciemnofioletowy kolor. Liczne badania opublikowane w literaturze naukowej pokazują, że czarny bez wspiera funkcje odpornościowe, a istnieją pewne dowody kliniczne u dorosłych, że może on wywierać korzystne działanie, jeśli jest stosowany na początku objawów górnych dróg oddechowych spowodowanych przeziębieniem.^16,17 

Jednak badanie przeprowadzone na dzieciach w wieku 5-12 lat wykazujących znaczące objawy ze strony górnych dróg oddechowych nie wykazało żadnych korzyści z suplementacji czarnym bzem. Po raz kolejny należy więc skupić się na zapobieganiu.

Preparaty z czarnego bzu są dostępne w kapsułkach, tabletkach, a dla dzieci w postaci syropu, płynu lub żelków.

Referencje:

1. Imdad A, Mayo-Wilson E, Haykal MR, et al. Suplementacja witaminą A w zapobieganiu zachorowalności i umieralności dzieci w wieku od sześciu miesięcy do pięciu lat. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Mar 16;3(3):CD008524. 
2. Borel P, Desmarchelier C. Wariacje genetyczne związane ze statusem witaminy A i biodostępnością witaminy A. Nutrients. 2017 Mar 8;9(3):246.
3. Wessels I, Maywald M, Rink L. Cynk jako strażnik funkcji układu odpornościowego. Nutrients. 2017 Nov 25;9(12).
4. Read SA, Obeid S, Ahlenstiel C, Ahlenstiel G. Rola cynku w odporności przeciwwirusowej. Adv Nutr. 2019 Jul 1; 10 (4): 696-710. 
5. Wessels I, Fischer HJ, Rink L. Dietetyczny i fizjologiczny wpływ cynku na układ odpornościowy. Annu Rev Nutr. 2021 Oct 11; 41: 133-175.
6. Carr AC, Maggini S. Witamina C i funkcja układu odpornościowego. Nutrients. 2017;9(11):1211. 
7. Hemilä H, Chalker E. Witamina C zmniejsza nasilenie przeziębienia: metaanaliza. BMC Public Health. 2023 Dec 11;23(1):2468. 
8. Martineau Adrian R, Jolliffe David A, Hooper Richard L, Greenberg Lauren, Aloia John F, Bergman Peter et al. Suplementacja witaminą D w celu zapobiegania ostrym infekcjom dróg oddechowych: przegląd systematyczny i metaanaliza danych indywidualnych uczestników BMJ 2017; 356 :i6583
9. Pham H, Rahman A, Majidi A, Waterhouse M, Neale RE. Ostre zakażenie dróg oddechowych i stężenie 25-hydroksywitaminy D: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(17):3020. 
10. Bodur M, Yilmaz B, Ağagündüz D, Ozogul Y. Immunomodulujące działanie kwasów tłuszczowych omega-3: wgląd w mechanizmy i implikacje zdrowotne. Mol Nutr Food Res. 2025 May;69(10):e202400752. 
11. Gorczyca D, Szeremeta K, Paściak M, et al. Związek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) w surowicy i dietetycznego wskaźnika stanu zapalnego u dzieci (C-DIITM) z nawracającymi infekcjami dróg oddechowych u dzieci: A Cross-Sectional Study. Składniki odżywcze. 2024 Dec 31;17(1):153.
12. Carucci L, Coppola S, Luzzetti A, et al. Rola probiotyków i postbiotyków w modulowaniu osi mikrobiom jelitowy-układ odpornościowy w wieku dziecięcym. Minerva Pediatr (Torino). 2021 Apr;73(2):115-127. 
13. Zhang CX, Wang HY, Chen TX. Interakcje między mikroflorą jelitową/bakteriami a układem odpornościowym. Biomed Res Int. 2019 Nov 20; 2019: 6764919.
14. Jankiewicz M, Łukasik J, Kotowska M, et al. Specyficzność szczepowa probiotyków w pediatrii: Szybki przegląd dowodów klinicznych. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2023 Feb 1;76(2):227-231. 
15. Zhong K, Liu Z, Lu Y, Xu X. Wpływ β-glukanów drożdży na zapobieganie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych u zdrowych osób: przegląd systematyczny i metaanaliza. Eur J Nutr. 2021 Dec; 60(8): 4175-4187. 
16. Wieland LS, Piechotta V, Feinberg T, et al. Czarny bez w profilaktyce i leczeniu wirusowych chorób układu oddechowego: przegląd systematyczny. BMC Complement Med Ther. 2021 Apr 7;21(1):112.
17. Tiralongo E, Wee SS, Lea RA. Suplementacja czarnym bzem skraca czas trwania przeziębienia i zmniejsza jego objawy u osób podróżujących samolotem: Randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie kliniczne. Nutrients. 2016;8(4):182. Opublikowano 2016 Mar 24. 
18. Macknin M, Wolski K, Negrey J, Mace S. Elderberry Extract Outpatient Influenza Treatment for Emergency Room Patients Ages 5 and Above: a Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. J Gen Intern Med. 2020 Nov;35(11):3271-3277.